Είσαι πολλά περισσότερα από το αποτέλεσμα των επιλογών σου

Η φράση «Είσαι το αποτέλεσμα των επιλογών σου» συχνά αναδύεται ως σύνθημα αυτοβελτίωσης. Ηχηρή και κατηγορηματική, φαίνεται να προσφέρει την αίσθηση απόλυτου ελέγχου στη ζωή μας. Στην πραγματικότητα, όμως, λειτουργεί ως παγίδα ενοχοποίησης, ενισχύοντας την ιδέα ότι είμαστε αποκλειστικά υπεύθυνες για ό,τι μας συμβαίνει, αγνοώντας τη σύνθετη πραγματικότητα μέσα στην οποία λαμβάνονται οι αποφάσεις μας.

Οι επιλογές μας δεν γίνονται στο κενό

Κάθε απόφαση που παίρνουμε διαμορφώνεται από μια πληθώρα παραγόντων. Περιβαλλοντικοί, κοινωνικοί, οικονομικοί, έμφυλοι, ηλικιακοί και πολιτισμικοί, αλλά και πολλοί άλλοι παράγοντες συνυφαίνονται και επηρεάζουν τις επιλογές μας. Ο τόπος που γεννηθήκαμε, οι ευκαιρίες που μας δόθηκαν ή που στερηθήκαμε, οι προσδοκίες που μας επιβλήθηκαν και οι προκαταλήψεις που αντιμετωπίζουμε διαμορφώνουν την πορεία μας.

Για παράδειγμα, το να πεις σε κάποιον που μεγάλωσε μέσα στη φτώχεια ότι «η επιτυχία είναι θέμα επιλογής» αγνοεί τη δυσκολία του να σπουδάσει χωρίς πόρους, να βρει δίκτυα στήριξης ή να έχει πρόσβαση σε ευκαιρίες που άλλοι θεωρούν δεδομένες. Παρομοίως, το να κατηγορήσεις μια επιζώσα έμφυλης βίας «γιατί δεν έφυγε νωρίτερα» αγνοεί τα έμφυλα, οικονομικά, κοινωνικά εμπόδια που αντιμετωπίζει.

Η προβληματική ανάγνωση της ατομικής ευθύνης

Όταν η έννοια της ατομικής ευθύνης προβάλλεται ως απόλυτη αλήθεια, λειτουργεί ως εργαλείο μετατόπισης ευθυνών. Αντί να αναγνωρίζονται οι θεσμικές, πολιτικές ή κοινωνικές ευθύνες, το βάρος πέφτει αποκλειστικά στο άτομο. Έτσι, η κοινωνία, η πολιτεία και οι θεσμοί δεν αναλαμβάνουν το μερίδιο της ευθύνης που τους αναλογεί.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η έλλειψη μέριμνας για την ψυχική υγεία ή τα άτομα με αναπηρίες. Αν της πούμε «είναι στο χέρι σου να το ξεπεράσεις», παραβλέπουμε την ανάγκη ύπαρξης κατάλληλων υποδομών ψυχολογικής υποστήριξης και συμπερίληψης, αλλά και τις οικονομικές ανισότητες που καθιστούν την προσβασιμότητα και την αποδοχή προνόμια των λίγων.

Η ζωή δεν είναι μηχανιστική διαδικασία

Η υπερεστίαση στις επιλογές προβάλλει τη ζωή ως μια γραμμική διαδικασία αιτίας και αποτελέσματος. Ωστόσο, η ανθρώπινη ζωή είναι γεμάτη πολυπλοκότητα, τυχαιότητα και ευαλωτότητα.

Αναγνωρίζοντας ότι οι επιλογές μας επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες, μπορούμε να δούμε τη ζωή με περισσότερη αυτογνωσία και ενσυναίσθηση. Αυτό δεν σημαίνει παραίτηση από την προσωπική ευθύνη, αλλά κατανόηση και αποδοχή των δεδομένων, ώστε να αλλάξουμε ό,τι μπορούμε

Η έμφαση στη στήριξη αντί της ενοχοποίησης είναι το κλειδί για μια κοινωνία που προάγει τη συλλογική ευημερία. Παράλληλα, η αναγνώριση της ευαλωτότητας και της σύνθετης φύσης της γυναικείας εμπειρίας μπορεί να μας οδηγήσει σε επιλογές που είναι πιο συνειδητές και φροντισμένες.

Αυτή τη βαθύτερη κατανόηση εξετάζουμε στο πρόγραμμα 6 εβδομάδων «Κάτι για μένα». Μέσα από ιστορική, κοινωνική και τεχνολογική προσέγγιση, θα δουλέψουμε μαζί για να δούμε πώς οι επιλογές μας συνδέονται με τις συνθήκες και πώς μπορούμε να φροντίσουμε εμάς, παραμένοντας πρωταγωνίστριες στη ζωή μας.

Επικοινώνησε μαζί μου στο anthi@thebinary.org για περισσότερες πληροφορίες.

Με γυναικεία αλληλεγγύη,

Ανθή Παζιάνου